Μαύρα Μεσάνυχτα

Ένα περίεργο πράγμα που συμβαίνει όταν κοιμηθώ με ανοικτή την τηλεόραση είναι πως το επόμενο πρωινό μπαίνω κατευθείαν στο πετσί της μέρας.
Καλημέρα, κάνει κρύο, πέθανε ο Χριστόδουλος.
Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2008
Αναμενόμενο ήταν, οι γιατροί τον είχαν ξεγράψει προ πολλού. Έφυγε από τη ζωή και εκεί θα πρέπει να σταθούμε. Ειδικά αυτές της μέρες η επικαιρότητα θα κατακλυστεί από γεγονότα που σημάδεψαν την αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ειδικά στην σχεδόν δεκαετή παρουσία του στο τιμόνι της εκκλησίας.
Ανεξάρτητα με την εικόνα που σχηματίσατε και άποψη που διατηρείτε, θα συμβούλευα να μην παρασυρθείτε από την αναδρομή. Καλός ή κακός, συμπαθής ή αντιπαθής, ένας άνθρωπος έφυγε από την ζωή. Μείνετε εκεί.
Το επισημαίνω, για να μην ξεκινήσουν τα «ώρα του ήταν» ή άλλα χειρότερα. Είναι άδικο, περισσότερο για εσάς. Σε αυτό θα βασιστώ και θα ήθελα να το πάρετε ως δεδομένο για το κείμενο που θα ακολουθήσει.
Από την πρώτη στιγμή που το αντιλήφθηκα, δηλώνω με βεβαιότητα πως διατηρούσα μια απέχθεια προς το δημόσιο πρόσωπο που λεγόταν Χριστόδουλος Παρασκευαίδης. Επαναλαμβάνω για να μην παρεξηγηθώ, στην καρικατούρα που αναδείχθηκε αρχιεπίσκοπος, όχι στον άνθρωπο που αντιμετώπιζε προβλήματα υγείας.
Πρέπει να γίνεται αυτός ο διαχωρισμός. Όπως νομίζω μαζί με κάμποσους νοματαίους πως αντίστοιχος διαχωρισμός πρέπει να υφίσταται και στις σχέσεις κράτους – θρησκείας (όχι μόνο εκκλησίας). Όμως ας αφήσω στην απ' έξω το δεύτερο, δεν έφτασε η ώρα του ακόμα, όχι την δεδομένη χρονική στιγμή.
Θα επιμείνω σ’ ένα συνοπτικό ιστορικό του εκλιπόντος ιεράρχη κατά τη θητεία του, ελάχιστες στιγμές πριν την επικείμενη αγιοποίηση του, από κληρικούς και λαϊκούς.
Το 1998 ο Χ. διαδέχτηκε τον επί τριακονταετίας προκάτοχό του. Έχοντας αργήσει να μπει δυναμικά στο παιχνίδι επιρροής των «νέων» εκκλησιών μετά την πτώση του τείχους από το 1992, ο φιλόδοξος αρχιεπίσκοπος επικεντρώθηκε στην επανασύσταση του ποιμνίου του.
Μην ξεχνάμε πως η Ελλάδα τότε εξακολουθούσε να ζει στη μέθη του νεοπλουτισμού της Σοφοκλέους, της γκλαμουριάς των Lifestyle περιοδικών και την κακογουστιά των Ciao – Bravo θεαμάτων. Οι θαμώνες της εκκλησίες περιορίζονταν στις κλασικές κυράτζες με τους αγιασμούς και τα κομποσκοίνια.
Με φοβερή φόρμα και μια πρωτόγνωρη επικοινωνιακή τακτική για το μεσαιωνικό του οικοδόμημα, ο Χ. έδωσε την αφετηρία σε ένα άνευ προηγουμένου κάλεσμα – παιδομάζωμα των νέων προς την εκκλησία. Με φτηνή αλλά προσιτή φρασεολογία που έχει μείνει στην ιστορία, όπως «και εγώ σας πάω» ή «ελάτε όπως είστε», ο Χ. κατάφερε να τραβήξει την προσοχή όλων και να προαναγγείλει ένα «νέο ξεκίνημα» όπως ακριβώς συμβαίνει στον πολιτικό στίβο.
Μετά από τόσο καιρό, αποδείχθηκε πως τα πιτσιρίκια δεν τσίμπησαν και το μόνο που κατάφερε τελικά ο Χ. ήταν μια συντηρητική στροφή της κοινωνίας, ειδικά στο συγκεκριμένο target group.
Όμως δεν είχε σημασία. Ο φιλόδοξος ιεράρχης είχε επιτύχει με το καλημέρα να αναδειχθεί σε ένα τηλεοπτικό προϊόν. Τα ΜΜΕ τον θεοποίησαν. Γιατί βόλευε και γιατί πουλούσε. Κάθε του σχόλιο ή ατάκα έπαιζε καθημερινά στο prime time με αποτέλεσμα ο Χ. να βρίσκεται διαρκώς στην κορυφή των δημοφιλών προσώπων… της πολιτικής.
Βλέπετε, ο Χ. έπαιζε μια ομάδα μόνος του και σίγουρα εκτός συναγωνισμού. Έτσι σε κάθε δημοσκόπηση πολιτικών απόψεων, τον κολλούσαν από δίπλα και λόγω του ατσαλάκωτου της ιδιότητάς του, απολάμβανε ευρείας αποδοχής από το εκλογικό σώμα.
Τελικά, το «νέο ξεκίνημα» - επανάσταση αναλώθηκε σε αμφιβόλου αισθητικής ανέκδοτα και σιγοντάρισμα στην εκάστοτε επικαιρότητα. Οι όποιες μεταρρυθμίσεις έγιναν εσωτερικά και το άνοιγμα προς την κοινωνία έμεινε εκεί, με τον Χ. ν’ απολαμβάνει το απόγειο της δημοτικότητας του.
Αυτή η κορυφή πιθανολογώ πως υπήρξε το κυρίως αίτιο για να ξεφύγει η κατάσταση. Ο χαϊδεμένος των δελτίων σταδιακά έβγαλε στόμα και έπειτα από σωρεία αχρωμάτιστων δηλώσεων, εμφανίστηκαν τα πρώτα σχόλια για θέματα που ουδέποτε απασχολούσαν την Εκκλησία, παρά την ήδη ουσιαστική παρεμβατικότητά της.
Ήταν τα πρώτα σημάδια πως ο εν λόγω θρησκευτικός ηγέτης είχε μπερδέψει τα μανουάλια με την π…ολιτική.
Ακολούθησε μια μακρά περίοδος όπου σε καθημερινή βάση, οι δηλώσεις του επί παντός επιστητού έδιναν και έπαιρναν. Από ένα σημείο και έπειτα, το φαινόμενο Χ. έδειχνε να ξεφτίζει. Η πλειοψηφία των παρεμβάσεών του χαρακτηρίζονταν αχρείαστες και δίχως περιεχόμενο, ακόμα και από τα πρεζόνια της ειδησεογραφίας.
Ευρισκόμενος σε μια καρέκλα (θρόνο;) που δύσκολα θα σκεφτόταν κάποιος πως θα μπορούσε να μην είναι συμπαθής, ο Χ. εξαιτίας του ασταμάτητου λόγου κατόρθωσε να γίνει αντιπαθής σε μια σημαντική μερίδα του πληθυσμού, επώνυμου ή μη.
Ένα ζήτημα που μέχρι και αυτή την ώρα παραμένει taboo είναι τα οικονομικά της Εκκλησίας, από κάθε άποψη. Έτσι, είναι λιγότερο γνωστό ή διαδεδομένο πως οι Ιεροί πατέρες του τόπου εκτός από τα συνηθισμένα έσοδα, υπήρξαν διαρκείς δέκτες πακτωλού δραχμών και μετέπειτα ευρώ από τα διάφορα «προς εκμετάλλευση» κοινοτικά πακέτα. Ως η «μοναδική» θρησκεία στην ελληνική επικράτεια, τα πακέτα είχαν αποκλειστικό αποδέκτη τα Χριστιανορθόδοξα παγκάρια.
Όταν το ένδοξο έθνος μας εντάχθηκε στη ζώνη των χωρών της συνθήκης του Σέγκεν προέκυψε μια λεπτομέρεια. Που όπως αποδείχθηκε αργότερα αποτέλεσε το έναυσμα για μια δίχως προηγούμενο κοινωνική διαταραχή, ακόμα κι αν σήμερα φαντάζει σαν ένα κακόγουστο αστείο.
Μεταξύ άλλων, σε μια μικρή παράγραφο της συνθήκης σημειώνεται η ανάγκη για έκδοση νέου τύπου ταυτοτήτων σε όλες τις χώρες. Στις ταυτότητες αυτές προβλεπόταν η μη αναγραφή του θρησκεύματος. Βλέπετε, χωρίς την εμφάνιση του θρησκεύματος, είναι εξαιρετικά δύσκολο ως ακατόρθωτο να μετρήσεις τα κουκιά, τον αριθμό και την ποσόστωση των Χ.Ο. δηλαδή. Και χωρίς δεδομένα κινδυνεύεις βάσιμα να απολέσεις τα πακέτα. Και ναι, παρά τη μη δημοσιοποίηση των ποσών, μιλάμε για τρελά λεφτά!
Αρχικά με ένα κύμα διαδηλώσεων από ένα μάτσο θεουσών με τα πανό και τις ντουντούκες, μέχρι το σταδιακό σιγοντάρισμα της Αρχιεπισκοπής, έγινε κάτι πρωτοφανές στα παγκόσμια δεδομένα, τουλάχιστο στον Δυτικό κόσμο. Η κατά παράδοση συντηρητική θρησκευτική ηγεσία μίλησε με δυνατό (και κατά συνθήκη) αριστερό λόγο και έριξε στο τραπέζι το ζήτημα της κρατικής παρακολούθησης!
«Είσαι ένα τσιπάκι…»
Με το συμπάθιο, η πύρινη καταδίκη των επί της γης αντιπροσώπων του Θεού υπερκάλυπτε τις ντιρεκτίβες του Περισσού!
Τη συνέχεια λίγο πολύ την γνωρίζετε. Βγήκαν τα λάβαρα της Επανάστασης και κηρύχθηκε ο άγραφος πόλεμος μεταξύ Εκκλησίας και Κυβέρνησης που έμεινε στην ιστορία ως «Ζήτημα των ταυτοτήτων».
Μαζεύτηκαν ένα μύριο και πλέον υπογραφές, αριθμός ικανοποιητικός για να διεξαχθεί δημοψήφισμα. Όπως όμως συμβαίνει με κάθε θέμα που απασχολεί την «επικαιρότητα», κρατάει πολύ και ξεφουσκώνει αμέσως. Το Σ.τ.Ε. απέρριψε το αίτημα και η ιστορία έκλεισε μονομιάς. Δεν συνεχίστηκε. Ίσως να κάθισαν κάποιοι σ’ ένα τραπέζι και να έλυσαν τις διαφορές τους;
Θα βρεθεί ένας Χριστιανός και ίσως κάποτε το ανακαλύψουμε.
Το κακό είχε ήδη γίνει.
Έπειτα από καταιγισμό επί μέρους δηλώσεων το τοπίο ξεκαθάρισε. Ο "Αρχιεπίσκοπος που ήθελε να γίνει πολιτικός" τασσόταν εμφανώς και χωρίς προσχήματα προς τη δεξιά παράταξη. Ενώ παράλληλα ακουστήκαν οι πρώτες φωνές αντίδρασης από τις μη δεξιές παρατάξεις, κάνοντας αναφορές για διαχωρισμό της εκκλησίας. Υπό διαφορετικές συνθήκες ένα τέτοιο ζήτημα θα είχε αυτολογοκριθεί. Όμως τα δεδομένα είχαν αλλάξει.
Αριστερά κόμματα και αριστερίζοντες πολιτικοί έβγαλαν γλώσσα. Ο Χ. δεν ήταν στο απυρόβλητο. Η δημοτικότητά του άρχισε να πέφτει αισθητά και τα βίντεο με τις δηλώσεις του κούραζαν όλο και περισσότερο.
Τα πνεύματα ηρέμησαν σαφώς μετά την 7ή Μαρτίου 2004, με την διαδοχή της Δεξιάς στην εξουσία. Οπότε και έκλεισε μονομιάς ένας πολύχρονος κύκλος με δημόσιο κύρηγμα, έμεινε όμως το ρήγμα.
(Ούτε λέξη για μια παράταξη που χτίστηκε στα διεγερμένα Χριστιανορθόδοξα ήθη από ένα τσούρμο φασιστοειδή και μια χούφτα απόστρατους, καταφέρνοντας μάλιστα να εισαχθεί στην βουλή).
Θορυβώδη και διχαστικά περιστατικά που πήγαζαν από τον Χ. σημειώθηκαν καθ’ όλη τη θητεία του. Προσωπικά μ’ εκνεύριζαν, ίσως επειδή χρησιμοποιούσε την ισόβια ιδιότητά κάθε φορά ανάλογα με την θέση στην οποία βρισκόταν.
Ως πολιτική προσωπικότητα, θεωρούσα τον Χ. άνανδρο και δειλό. Ως θρησκευτικό ηγέτη, δεν είμαι άξιος να τον κρίνω.
Αυτό που πρέπει να επισημάνω είναι πως παρά την αρνητική εικόνα που μου πρόσδιδε, ο Χ. υπήρξε μια άκρως χαρισματική μορφή που πέρασε από τη δημόσια ζωή την τελευταία δεκαετία, ελλείψει ισχυρών φυσιογνωμιών στον πολιτικό χώρο.
Φυσικά, η όποια κριτική σταματάει στο άκουσμα της ανίατης ασθένειας. Εκεί διαφοροποιούνται όλα. Δεν υπάρχει περίπτωση να σχολιάσω το δικαίωμα που διατηρεί κανείς για τη ζωή.
Κακώς το έπραξαν μερικοί, εγώ δεν θα το κάνω ποτέ.
Μαιάμι και «Δελτία Υγείας του Χ.» δεν θ’ αναφερθούν εδώ.
Κλείνοντας, να εκφράσω τις έντονες ανησυχίες για τον συνεχιστή του. Δεν είμαι σίγουρος πως η σύγχρονη Ελλάδα θα μπορέσει να χωνέψει έναν δεύτερο Χ. στο καπάκι.
Τα δεδομένα έχουν μεταβληθεί. Η εξάρτηση στον γενικό χρηματιστηριακό δείκτη έχει αντικατασταθεί με το δείκτη των επιτοκίων των δανείων στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά. «Νεόπτωχος» είναι ο νέος προσδιορισμός του νεοέλληνα. Τα φαντασμαγορικά show έδωσαν χώρο σε τηλεπαιχνίδια που τάζουν τρελά λεφτά, ενώ το χαρτί των illustration περιοδικών ανακυκλώθηκε σε κουπόνια του ΟΠΑΠ.
Αφήστε που η παντελής απουσία πολιτικού λόγου σήμερα μπορεί να αναδείξει οποιαδήποτε εμετική προσωπικότητα που ενδεχομένως είναι ικανή να ορθώσει το ανάστημα της στο σύστημα, να ανακαλύψει την ουσιαστική μας ψυχοσύνθεση και να πατήσει αψήφιστα για να πράξει σημεία και τέρατα.
Όπως και να έχει, ο διάδοχος του Χ. είναι βέβαιο πως θα αναλάβει έναν κόσμο όπου όλα λειτουργούν ρολόι, όμοια με τον τύπο στο σήριαλ του Mega.
Ελπίζω στην μη επανάληψη, το έργο έχει παιχτεί προσφάτως.

Ένα τραγούδι για το καλό ταξίδι στον Χ.
Τα αγνά μου συλλυπητήρια στους δικούς του.
Και μία ευχή για καλύτερο μέλλον.

Υ.Γ. Την Αστεία έννοια της ΟρθοΔοξίας σε επόμενο επεισόδιο.

Βιβλίο: Η Μάστιγα του Θεού - Μανώλης Βασιλάκης (εκδ. Γνώσεις, 2006)

Σελίδες 666! Πρώτη παρουσίαση στις 6/6/2006!

Μια τεκμηριωμένη πραγματεία για τον δημόσιο βίο του μέχρι πρόσφατα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος.