Η Καταδίκη του Αιδεσιμότατου Χαναάν Μπανάνα

Θα γινόταν άνετα ένα ωραιότατο mockumentary.
Ένα ψεύτικο δηλαδή, κατασκευασμένο ντοκιμαντέρ με δόσεις αλήθειας και εντατική σοβαροφάνεια. Που απώτερο σκοπό έχει να μπερδέψει τους ανυποψίαστους όσο αφορά την ορθότητα των δεδομένων ή να διασκεδάσει τους γνώστες παράλληλων καταστάσεων.
Περίεργο είδος γραφής, άλλοτε απαιτητικό και άλλο τυφλοσούρτης. Με τον εκάστοτε συντάκτη να προσπαθεί να ισορροπεί μεταξύ χαρακτηρισμών όπως «έξυπνος» αλλά και «εξυπνάκιας¨.
Η σημερινή ιστορία δεν είναι μοκ. Είναι πραγματική.
Ο Χαναάν Μπανάνα είναι υπαρκτό πρόσωπο, που πρωταγωνίστησε στην νεώτερη ιστορία της πατρίδας του αλλά και λίγο παραέξω.
...
Αφρική.
Με αφετηρία τα τέλη του ’50 και με τις τελευταίες πινελιές κάπου στα ξεκινήματα του ’80, η Μαύρη Ήπειρος αποκτούσε σταδιακά τα δικά της συντάγματα και εθνικούς ύμνους. Έστω προσχηματικά, οι αποικιοκράτες Ευρωπαίοι εγκατέλειπαν κτήσεις και προτεκτοράτα, αφήνοντας ανοικτές πληγές στην τύχη τους.
Σύνορα που χαράχθηκαν περισσότερο για να εξυπηρετήσουν πηγές πλούτου και θέατρα αστείρευτης εκμετάλλευσης, έπρεπε πλέον να αποκτήσουν εθνική οντότητα και οι διάφορες φυλές που βρίσκονταν εντός αυτών έπρεπε να ομογενοποιηθούν και να πορευτούν σε έναν νέο κόσμο, εγκαταλελειμμένο από αυτοκρατορίες δυνάστες.
Μια τέτοια ανομοιογενής περιοχή υπήρξε η Νότια Ροδεσία.
Για να μην μπερδεύονται οι Εγγλέζοι στον αχανή παγκόσμιο χάρτη, για λόγους ευκολίας αποφάσισαν να την αποκαλούν και Βρετανική Ροδεσία μιας και γειτόνευε με μια άλλη αγαπημένη τους, την Νότια Αφρική, εκεί κάτω, χαμηλά.
Χαρισματικός και γλυκομίλητος ο κύριος Μπανάνα σπούδασε δάσκαλος. Έπειτα τον κέρδισε η διακονία και στα 26 του χρίστηκε Μεθοδιστής ιερέας. Με αυτή του την ιδιότητα κήρυξε σε όλη την επικράτεια. Σκαρφαλώνοντας την ιεραρχία, του παρουσιάστηκε η δυνατότητα να ταξιδέψει στο εξωτερικό σε αποστολές. Κάπως έτσι βρέθηκε σε Ασία και Ευρώπη.
Στα τέλη του ’60, φτασμένος κληρικός πλέον, μπλέχτηκε με τα κινήματα που αμφισβητούσαν και μάχονταν την Βρετανική διοίκηση, όπου και αποτέλεσε ηγετική φυσιογνωμία των αυτονομιστών πίσω από τον Ροβέρτο Μουγκάμπε που είχε επωμιστεί με το ένοπλο και οργανωτικό κομμάτι της απελευθέρωσης.
Όταν οι αρχές αποπειράθηκαν να καταπνίξουν την εξέγερση φυλακίζοντας τα πρωτοπαλίκαρα, ο Μπανάνα τα μάζεψε και έφυγε στην Αμερική. Συνέχισε τις θεολογικές του σπουδές και το 1976 επέστρεψε ως αιδεσιμότατος.
Το παπαδαριό στην Αφρική, πέρα από την πνευματική καθοδήγηση σε ένα εκτεταμένο αναλφάβητο ποίμνιο, συχνά παρείχε και πολιτική καθοδήγηση, συντονίζοντας την δράση των ακτιβιστών.
Η απήχηση που είχε ο Μπανάνα στη Ροδεσία, τον κατέστησε αυτόματα εχθρό του κράτους, με αποτέλεσμα να φυλακιστεί αρκετές φορές, για μικρά χρονικά διαστήματα.
Δυο κυρίαρχα ρεύματα, ένοπλες απελευθερωτικές οργανώσεις και μετέπειτα πολιτικά κόμματα, το ZANU και το ZAPU πρωταγωνίστησαν στην απαλλαγή της Ροδεσίας από τους Βρετανούς.
Η ανεξαρτησία επιτεύχθηκε μόλις το 1980 και η νέα χώρα ονομάστηκε... Ζιμπάμπουε.
Στην πρώτη κυβέρνηση, όλοι θα περίμεναν τον Μουγκάμπε αρχηγό. Όμως, η παρουσία πολλών διαφορετικών εθνοτήτων και ο φόβος μιας μελλοντικής εμφύλιας διαμάχης έδειχνε προς μια λύση ενωτική, προς ένα πρόσωπο ευρύτερης αποδοχής.
Ο Χαναάν Μπανάνα, λόγω καταγωγής (προερχόταν από μειοψηφική φυλή) και λόγω πρότερης αντιστασιακής δράσης, κρίθηκε ως καταλληλότερος για την θέση.
Έτσι, με τις πλάτες των υπολοίπων ο Μπανάνα εκλέχθηκε δημοκρατικά ως ο πρώτος Ζιμπαμπουανός Πρόεδρος, με τον Μουγκάμπε Πρωθυπουργό.
Καλός, χρυσός, ο Μπανάνα επέδειξε έργο που μάλλον δεν ενδιαφέρει κανέναν. Αλλά η περίοδος όπου κυριολεκτικά μεγαλούργησε ήταν μια.
Δεν θέλει ιδιαίτερη επεξήγηση, η λέξη «μπανάνα» είναι διεθνής. Επίσης, ως γνωστό η εξουσία φθείρει την δημόσια εικόνα του κατόχου της.
Με τις πρώτες στραβές του νέου τους προέδρου, οι πολίτες της Ζιμπάμπουε κορόιδευαν διαρκώς τον ηγέτη τους, περιπαίζοντας με το ευάλωτο επώνυμο. Ο συντηρητικός αιδεσιμότατος ενοχλήθηκε σε τέτοιο βαθμό που δύο χρόνια αργότερα εξωθήθηκε ώστε να περάσει κανονικό νόμο με τον οποίο ρητά...
«απαγορεύεται ο εμπαιγμός του ονόματος Χαναάν Μπανάνα»
Φωτογραφικά!
Οι παραβάτες φυλακίζονται και ο νόμος ισχύει μέχρι σήμερα!
Άλλα ήθη, άλλα έθιμα, ο Μπανάνα συνέχισε να απολαμβάνει την αποδοχή του κόσμου και κυβέρνησε επτά ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1987.
Κυριότερο πολιτικό του μέλημα, η ένωση των δύο ομάδων πρώην ανταρτών. Πράγματι, πριν αποχωρήσει από την προεδρία, το κατάφερε, μια επιτυχία που υπό κανονικές συνθήκες θα τον προήγαγε σε εθνοπατέρα και εξέχουσα φυσιογνωμία της ηπείρου. Το όνομα Μπανάνα έπαιζε διαρκώς όποτε ο ΟΗΕ έβγαινε προς αναζήτηση μεσολαβητών κύρους για τις διάφορες εμπόλεμες ζώνες στην Αφρική.
Παραμονή πρωτοχρονιάς 1988, ο Μπανάνα δικαιωμένος πλήρως, παρέδωσε τα ηνία της χώρας στον Μουγκάμπε. Εκείνος με την σειρά του, θεωρώντας πλεονασμό τα δυο αξιώματα, πέρασε νέο σύνταγμα που αποδίδοντας την εξουσία αποκλειστικά στον Πρωθυπουργό, καταργώντας την Προεδρία.
Γι’ αυτό, ο Μπανάνα πέρασε στην ιστορία ως ο πρώτος και τελευταίος πρόεδρος της Ζιμπάμπουε. Όλως τυχαίως ο Μουγκάμπε παραμένει μέχρι σήμερα, τριάντα χρόνια μετά ως ο μόνος πρωθυπουργός της χώρας.
Πάντα... δημοκρατικά εκλεγμένος.
Τόσο ξεκάθαρα, που η περίπτωση Μουγκάμπε απασχολεί έντονα την παγκόσμια κοινή γνώμη μετά τις πρόσφατες «εκλογές». Ψιλά γράμματα της ιστορίας, ως αναρμόδιοι να κρίνουμε τόσο εξωτικές καταστάσεις, ας δώσουμε του χρόνου μια ευκαιρία για να καταγράψει την αληθινή εικόνα...
Η παρουσία του αιδεσιμότατου Μπανάνα πιστεύω θα ήταν απαξιωτικά αδιάφορη για τους περισσότερους, εφόσον...
... δεν προέκυπτε ένα μεγάλο σκάνδαλο που βγήκε στο φως το 1997.
Εκτός από την διαχρονική απαγόρευση διακωμώδησης του «Μπανάνα», η ποινική δικονομία της Ζιμπάμπουε περιλαμβάνει και ένα άλλο αδίκημα:
Τον σοδομισμό!
Ως ενημερωμένοι και ενεργοί πολίτες, δώστε την δική σας ερμηνεία, μήπως και γλυτώσω από ανυπόστατες ομοφοβικές κατηγορίες.
Με αφορμή την δολοφονία ενός πρώην σωματοφύλακά του, ο Μπανάνα βρέθηκε μπλεγμένος σε σωρεία αδικημάτων σεξουαλικής φύσης. Κρίθηκε ένοχος για έντεκα από αυτά (δυο εκ των οποίων για σοδομισμό) και φυλακίσθηκε, αυτή τη φορά όχι για την αντιστασιακή του δράση.
Σύμφωνα με την ετυμηγορία του δικαστηρίου:
«Κατά τη διάρκεια της προεδρίας του, ο Μπανάνα καταχράστηκε την ισχύ του αξιώματος και εκμεταλλεύτηκε σεξουαλικά αρκετούς υφισταμένους του (από υπηρετικό προσωπικό μέχρι ασφαλίτες)»
Στις κατηγορίες, περιλαμβάνονταν υποθέσεις και από τα ιεραποστολικά του χρόνια, όπου συνήθιζε να διαιτητεύει αθλητικούς αγώνες.
Ο ίδιος καταδίκασε δημόσια την ομοφυλοφιλία ενώ χαρακτήρισε τις κατηγορίες ως παθολογικά ψεύδη, που υποκινούμενα από τους αντιπάλους του είχαν ως στόχο την πολιτική του αποκαθήλωση.
Τα ενοχοποιητικά στοιχεία θεωρήθηκαν τόσο ισχυρά που φυλακίστηκε άμεσα. Βγήκε προσωρινά με εγγύηση και την κοπάνησε για την Νότιο Αφρική, καθώς πίστευε ότι ο Μουγκάμπε του την φυλούσε και θα τον καθάριζε με την πρώτη ευκαιρία.
Το καθεστώς (συγνώμη, κυβέρνηση) του Μουγκάμπε απασχολεί τους δυτικούς κυρίως επειδή εφαρμόζει ένα αντεστραμμένο Απαρτχάιντ, κατηγορώντας τους εναπομείναντες λευκούς ως τη μοναδική αιτία για τα κακά που συμβαίνουν στην περιοχή. Ωστόσο, αρκετοί υποστηρίζουν η ίδια κοινωνία της χώρας, ένα συνοθύλευμα διαφορετικών φυλών αποτελεί από τη φύση του ένα βαθύτατα συντηρητικό περιβάλλον.
Ο Μαντέλα, παλιός φίλος του Μπανάνα, έπεισε στον φυγά να επιστρέψει στην πατρίδα του και να αντιμετωπίσει της κατηγορίες, μεσολαβώντας προσωπικά ώστε να διασφαλιστεί ισονομία.
Κάτι που έγινε. Ο Μπανάνα γύρισε και δικάστηκε ξανά. Υπό τις διεθνιστικές πλάτες του Νέλσον, ο πρώην σκανταλιάρης πρόεδρος έφαγε δέκα χρόνια, τα εννέα με αναστολή. Από τον ένα χρόνο στην φυλακή, ο Μπανάνα έμεινε μέσα τον μισό κι αυτό σε ελάσσονος ασφαλείας κελί, όπου του επιτρεπόταν συχνά πυκνά να βγαίνει έξω για τα ψώνια του!
Δεν χάρηκε πολύ την αποφυλάκισή του, καθώς δυο χρόνια αργότερα, το 2003 πέθανε από καρκίνο σε ηλικία 67 ετών. Άλλοι λένε στο Λονδίνο, άλλοι στη Ν.Αφρική.
Σε ένα πρόχειρο ραδιοφωνικό επικήδειο το πρώην φιλαράκι, σύντροφος και τελικά πολιτική του νέμεση, ο Ροβέρτος Μουγκάμπε δήλωσε πως ο Μπανάνα υπήρξε «ένα δώρο για το έθνος».
Παρόλα τα αναπάντεχο κολακευτικό σχόλιο, ο αιδεσιμότατος Χαναάν Μπανάνα δεν κηδεύτηκε με τις προβλεπόμενες τιμές ενός πρώην ηγέτη και αυτό διότι σύμφωνα με τον αρμόδιο για το τελετουργικό «ήταν ηθικό το ζήτημα».
...
Δύσκολο να βγάλεις συμπέρασμα για μια ιστορία τόσο μακρινή. Ήταν άραγε ο Μπανάνα μια ύψιστη πολιτική φυσιογνωμία που βρέθηκε στην αφάνεια εξαιτίας των σεξουαλικών του προτιμήσεων (ιδιαιτεροτήτων αν θέλετε); Επειδή αρεσκόταν να τον δίνει που και που;
Ή μήπως επρόκειτο για ένα άρρωστο υποκείμενο που καταχράστηκε την εξουσία που του εμπιστεύτηκε ένας βαθιά συντηρητικός λαός;
…
Όπως και να έχει πραγματικά, ελάχιστα μ’ ενδιαφέρει.
Απλά, τώρα τελευταία με έχει πιάσει μια ανασφάλεια. Έπρεπε να φτάσω τριάντα χρονών για να προβληματιστώ κατά πόσο είμαι ομοφοβικός. Ή όχι.
Μιλάω για την ανεκτικότητα μου στους γύρω και όχι τις προσωπικές μου προτιμήσεις. Εκεί νομίζω πως έχω μια υποψία...
Το δύσκολο είναι το άλλο, το πρώτο, γιατί συνήθως κρίνεσαι από τους υπόλοιπους.
Αντί λοιπόν να ξεκινήσω έναν μακρόσυρτο αδιάφορο μονόλογο με διάθεση για αυτοκριτική, είπα να μοιραστώ τούτη την ιστορία που ανακάλυψα τυχαία.
Δεν ξέρω, της βρήκα κάτι αδιευκρίνιστα ενδιαφέρον.
Έχει; Δεν έχει;
....
φωτογραφία: Παράδοση-παραλαβή της προεδρίας.

Αριστερά ο Μουγκάμπε, δεξιά ο Μπανάνα.