Θεός φυλάξει την βασίλισσα

Απ’ έξω πριγκίπισσα, από μέσα πανκιό του κερατά.
Αυτή είναι μάλλον η συντομότερη περιγραφή μιας μορφής που γνώρισα και έζησα πριν μερικά χρόνια. Αν δε μαλακιζόταν ασύστολα και εκμεταλλευόταν τις διασυνδέσεις της, η Κρουέλα θα μπορούσε να είναι σήμερα πρωτοκλασάτη φωτογράφος.
Ναι, βέβαια. Αν κατά διαστήματα διαβάζετε τα σχόλια, για την ίδια Κρουέλα μιλάμε!
Κάποτε, δεν θυμάμαι ακριβώς πότε, βρισκόταν σε νησί για δουλειά. Κατά την παραμονή της, είχε ξεσπάσει μια καταστροφική πυρκαγιά. Μόλις την περιόρισαν, η Κρουέλα επισκέφτηκε τα καμένα.
Η απέραντη μαυρίλα ήταν καταθλιπτική. Τράβηξε μερικές πανοραμικές φωτογραφίες για να αναδείξει το μέγεθος της ζημιάς. Έπειτα έψαχνε για ξεχωριστές λεπτομέρειες που θα αποτύπωναν την ταυτότητά της στο φιλμ.
Μέχρι που πέτυχε την πλήρη αντίθεση.
Ανάμεσα στα αποκαίδια, ένας κορμός ελιάς. Μονάχα ένα κλαδί είχε μείνει ανέπαφο από τις φλόγες. Εκείνη εστίασε, πάτησε το κουμπί και κράτησε την παράταιρη ψευδαίσθηση.
Όταν αποπειράθηκε να στείλει την φωτογραφία σε μια εφημερίδα που συνεργαζόταν περιστασιακά, την απέρριψαν. Όταν πουλάς καταστροφή, φροντίζεις να εθελοτυφλείς στην ελπίδα.
Η Κρουέλα δεν επρόκειτο για κάποιο συνεσταλμένο κοριτσάκι. Ούτε προσπαθούσε να φανεί πρωτότυπη, αντιγράφοντας μια δουλεμένη οπτική.
Απέφυγε να αποτυπώσει το καμένο δάσος. Αντί να συμβάλει στον αποτροπιασμό και την περισυλλογή των αναγνωστών, ήθελε μάλλον να δείξει πως πέρα από την δεδομένη αρνητική πλευρά, υπάρχουν οι μικρές ασήμαντες λεπτομέρειες. Που επιτρέπουν μια πιο αισιόδοξη αντιμετώπιση.
Γλυκανάλατο ή χαζοχαρούμενο και σίγουρα μια οφθαλμαπάτη. Όμως το πράσινο κλαδί στο μαύρο φόντο αποτελούσε μια άκρως ενδιαφέρουσα προσέγγιση.
Κι ας μην έτυχε της καλύτερης αντιμετώπισης.
...
Δέκα μέρες κοντεύουν από τη θλιβερή δολοφονία, την κοινωνική έκρηξη και την απώλεια κάθε ελέγχου ή λογικής.
Όσο ανακυκλώνεται νυχθημερόν ένα θέμα, τόσο με αποτρέπει να ασχοληθώ μαζί του. Από την άλλη, είναι άνανδρο και κυνικό να βρίσκεσαι μέσα σε μια επανάσταση, όπως και να προσδιορίζεται, σφυρίζοντας αδιάφορα.
Θα επανέλθω, δεσμεύομαι για αυτό. Θα γράψω σε λιγότερο φορτισμένο κλίμα, έτσι ώστε οι γραμμές να αποκτήσουν νόημα.
Για την ώρα, προθυμοποιούμαι να υιοθετήσω την οπτική της Κρουέλας. Να αποποιηθώ της ουσίας και να αρκεστώ στα ασήμαντα.
Όπως σε μια εικόνα που ορκίζομαι ότι την έχετε δει επανειλημμένα, αλλά που ίσως δε τη συνδυάσατε.
Σήμα κατατεθέν των αναταραχών, η φωτογραφία του αδικοχαμένου πιτσιρικά. Πάνω της, αποτυπωμένα νιάτα που θυσιάστηκαν στο φόβο και την υπερβολή ενός κόσμου που σπάνια είναι ότι δηλώνει.
Μια παγωμένη στιγμή από την ζωή ενός παιδιού που όλοι μιλάνε γι’ αυτόν, χρησιμοποιώντας το μικρό του όνομα, μα στη πραγματικότητα ίσως να το καπηλεύονται ανά περίσταση.
Αν μπορούσε ν’ απαντήσει, δεν είναι απίθανο να την έλεγε σε όλους εκείνους που βιάζονται να του στήσουν ανδριάντα και αδημονούν να καταθέσουν στεφάνια συνοδεία δακρύβρεχτων επικήδειων.
Μια φωτογραφία, μια μπλούζα.
Μια μπλούζα, ένα εξώφυλλο.
Ένα εξώφυλλο, ένα τραγούδι.
Ένα τραγούδι, μια αλήθεια για μια άγνωστη προσωπικότητα...
...
«Θεός φυλάξει την βασίλισσα».
Αυτός είναι ο τίτλος του βρετανικού εθνικού ύμνου. Και προσαρμόζεται ανάλογα με το φύλο του εκάστοτε μονάρχη.
Το 1977, η Ελισάβετ γιόρταζε το ασημένιο ιωβηλαίο της. Για εκείνους που αρέσκονται στα ψιλά γράμματα, αυτό μεταφράζεται στην επέτειο 25 χρόνων από την στέψη της.
Μια εποχή που η πανκ μουσική βρισκόταν στα καλύτερά και η κοινωνία απείχε κυριολεκτικά μια ανάσα από την ταραχώδη δεκαετία του ’80 και τις σκληρές αντιλαϊκές μεταρρυθμίσεις.
Από μόνοι τους, οι Σεξ Πίστολς, με μπροστάρηδες τον Γιαννάκη τον Σάπιο και τον Σιντ τον Κακοήθη, αποτελούσαν ήδη σημαιοφόροι μιας εκδοχής της επανάστασης.
Με τον τρόπο τους, τον ασυμβίβαστο στίχο και την μη πολιτικά ορθή στάση, οι Σεξ Πίστολς κατατάσσονται σε διαχρονικά σύμβολα εκείνης της οργισμένης γενιάς όπως και αυτών που ακολούθησαν.
Όλα τα παραπάνω δεν αποτελούν μια αναμετάδοση κάποιου σχολίου αναφοράς. Αντιπροσωπεύουν και τα δικά μου «πιστεύω», για όποιον αναρωτιέται.
Σχεδόν στα μέσα του 1977. Ενώ οι έχοντες προετοίμαζαν πυρετωδώς τους εορτασμούς της υψηλοτάτης, ο απλός λαός ένιωθε την σήψη και δεν οραματιζόταν πέρα από το αβέβαιο θολό του μέλλον.
Δυο διαφορετικοί ταξικοί κόσμοι στην ίδια πατρίδα.
Κάπου στα χαμηλά, μια μερίδα εξεγερμένων (με αιτία), έβριζαν, έσπαγαν, συγκρούονταν και προσπαθούσαν να βιώσουν με τον τρόπο τους αυτά που δεν τους αναλογούσαν.
«Εδώ ο κόσμος καίγεται... και η Λιλή χτενίζεται».
Η φωνή που έψαχναν κυκλοφόρησε σε single. Το εξώφυλλο έδειχνε το πορτρέτο της Ελισάβετ με μαύρες ταινίες λογοκρισίας σε μάτια και στόμα. Και πάνω στις ταινίες τα στοιχεία του τραγουδιού και το όνομα του συγκροτήματος.
«God Save the Queen» στα μάτια και «Sex Pistols» στο στόμα.
Παραποίηση εθνικών συμβόλων ονομάζεται. Μπορεί στους απ’ έξω να μην έλεγε πολλά, όμως το συντηρητικό τμήμα της βρετανικής κοινωνίας βρισκόταν εκτός εαυτού.
Εμπορικό τρικ ή υπεράσπιση της εργατικής τάξης, οι Πίστολς πέτυχαν να δημιουργήσουν τον σάλο που επεδίωκαν.
Ενώ τα χαμηλά στρώματα δεν ήξεραν τι τους ξημερώνει, μια νομενκλατούρα αυλικών βαυκαλιζόταν μέσα από τα εξωπραγματικά πρωτόκολλα του παλατιού.
Σε γενικές γραμμές το τραγούδι εξυμνεί την βασίλισσα με άκρως ειρωνικό τρόπο και τονίζει την υπερβολή στις προετοιμασίες του ιωβηλαίου για να κλείσει με την διαπίστωση πως «δεν υπάρχει μέλλον».
Το δισκάκι με την παραποιημένη βασίλισσα έτυχε άμεσης και τεράστιας ανταπόκρισης από τους νέους και όχι μόνο. Έφτασε στην κορυφή των πωλήσεων μέσα σε ένα εχθρικό περιβάλλον.
Το παλάτι, για να αποφύγει την κατακραυγή, δεν προχώρησε σε μηνύσεις, αν και είχε το νόμο στο πλευρό του. Παρασκηνιακά όμως, έκανε ότι ήταν δυνατό ώστε να θάψει τα μηνύματα που περνούσαν τα λόγια.
Το κρατικό BBC αρνήθηκε να μεταδώσει το τραγούδι παρά την εμπορική του επιτυχία, θεωρώντας πως το περιεχόμενο ενδεχομένως να προσβάλει θεσμούς και κράτος. Όμοια έπραξε και ένα μεγάλο δίκτυο ραδιοφωνικών σταθμών.
Η κορυφαία επιτυχία της εποχής, σβήστηκε κυριολεκτικά από την λίστα. Όχι επειδή έπαψε να πουλάει, αλλά ας πούμε... για την συνοχή του έθνους!
Γεγονός που δεν συναντάται ξανά στην μουσική βιομηχανία.
Τουλάχιστο, όχι με αυτό τον τρόπο και όχι σε αυτή τη κλίμακα.
Η απαγόρευση ώθησε το συγκρότημα σε μια ιδιαίτερα πρωτότυπη πράξη. Την ημέρα του ιωβηλαίου, την εθνική αργία της 7ης Ιουνίου, αποφάσισαν να παίξουν ζωντανά σε μια πλωτή εξέδρα στον Τάμεση, έξω ακριβώς από το παλάτι του Ουέστμινστερ!
Λίγο πριν ολοκληρώσουν την μνημειώδη αντιεξουαστική συναυλία, τους πλεύρισαν και τους συνέλαβαν.
Πέρασαν πολλά χρόνια μέχρι το «Θεός φυλάξει...» ακουστεί στα εγγλέζικα ραδιόφωνα. Δεν έπαψε ποτέ να παίζει στους δρόμους και να αποτελεί μουσικό χαλί σε περιστατικά ωμής βίας, κρατικής ή μη.
Παρά τις υπόλοιπες επιτυχίες και του αμφιλεγόμενου προτύπου προς την νεολαία, το επεισοδιακό τραγούδι των Πίστολς πρόσφερε τα μέγιστα για την διαχρονικότητα τους. Ακόμη και όταν η πανκ σκηνή τέθηκε στο περιθώριο.
Λίγο αργότερα, to «God save the Queen» συμπεριλαμβανόταν στο επίσης ιστορικό άλμπουμ «Nevermind the Bollocks, Here’s the Sex Pistols» το πρώτο και μοναδικό του συγκροτήματος.
...
Το πολυσυζητημένο εξώφυλλο έμεινε στην ιστορία και σήμερα θεωρείται ως ένα από τα διασημότερα όλων των εποχών. Εξακολουθεί να τυπώνεται σε μπλουζάκια ώστε να θυμίζει επανάσταση και ανυπακοή στους παλιότερους.
Τέτοιο ακριβώς μπλουζάκι θα δείτε στην φωτογραφία του πιτσιρικά στα δελτία ειδήσεων.
Μια χαμένη εφηβεία που κανείς δε γνωρίζει, δεν κατηγορεί και ενδεχομένως δεν αντιλαμβάνεται. Είναι βάσιμα ανόητο να συνδυάζεις μια εικόνα με μια πραγματικότητα.
Όμως ίσως να είναι λιγότερο παρακινδυνευμένο να ειπωθεί πως ένας νέος που έψαχνε για επαναστάσεις όπως εκατομμύρια ομοίων του στον χρόνο και στον χώρο, κατάφερε να εκπληρώσει προνομιακά την αναζήτηση του.
Μάλιστα βρήκε μια επανάσταση της οποίας αποτέλεσε αφορμή!
Ακόμη κι αν χρειάστηκε να πληρώσει βαρύ τίμημα.
Προσωπικά, εκείνη η φωτογραφία μου έδωσε να καταλάβω πολύ περισσότερα από τις ατέλειωτες περιγραφές των οικείων του.
Κι ας κάνω λάθος...
Τα πλάνα κάθε λογής και τα λεπτά σιγής έχουν μουσικό χαλί.
Κι ας μην ακουστεί...

«Όταν δεν υπάρχει μέλλον,
Πως υπάρχει αμαρτία;
Είμαστε τα λουλούδια στον κάδο,
Το δηλητήριο στην ανθρώπινη μηχανή σας
Είμαστε το μέλλον, το δικό σας μέλλον.»

Για την αναδρομή, την σύνθεση και την βλασφημία.

Στον πιτσιρίκο...